Chiều ngày 16/11, Tổng cục Giáo dục Nghề nghiệp tổ chức tọa đàm "Xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo và người đào tạo là người của doanh nghiệp". Tọa đàm tập trung vào việc xây dựng và phát triển đội ngũ người đào tạo là người của doanh nghiệp.

Gắn chặt lý thuyết và thực hành

Theo ông Trần Minh Thịnh, Vụ trưởng Vụ Nhà giáo (Tổng cục Giáo dục Nghề nghiệp), hiện nay cả nước có gần 84 nghìn nhà giáo đang giảng dạy trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Chất lượng nhà giáo tại các cơ sở này đang từng bước được nâng lên về trình độ đào tạo, trên 92% nhà giáo đạt chuẩn về sự nghiệp sư phạm; khoảng 70% nhà giáo đạt chuẩn về trình độ kỹ năng nghề để dạy thực hành.

Bà Nguyễn Thị Việt Hương, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp.

Sự phát triển đội ngũ nhà giáo giáo dục nghề nghiệp đã góp phần vào thành quả của hệ thống giáo dục nghề nghiệp trong những năm qua: Trên 85% học sinh, sinh viên tốt nghiệp trung cấp, cao đẳng có việc làm; có trường, có nghề đạt tỷ lệ 100% với mức thu nhập từ 7 - 10 triệu đồng/tháng.

Vụ trưởng Vụ Nhà giáo cho biết, bên cạnh những mặt mạnh, chất lượng đội ngũ nhà giáo giáo dục nghề nghiệp vẫn còn nhiều bất cập như trình độ kỹ năng nghề của nhà giáo nhìn chung còn hạn chế, tỷ lệ nhà giáo vừa dạy được lý thuyết vừa dạy được thực hành thấp (khoảng 51%). Kỹ năng phát triển chương trình, biên soạn giáo trình, tài liệu đào tạo còn yếu, phương pháp giảng dạy chậm đổi mới, chưa đáp ứng được yêu cầu giảng dạy tiếp cận năng lực và yêu cầu chuyển đổi số trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp 4.0 và đại dịch COVID-19.

Đặc biệt, chưa có cơ chế, chính sách khuyến khích đủ mạnh để thu hút những người có trình độ cao, tay nghề giỏi tham gia vào giáo dục nghề nghiệp, đặc biệt là những người đang làm việc tại các doanh nghiệp.

Theo đó, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp định hướng phát triển đội ngũ nhà giáo giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021-2025 theo quan điểm là nhân tố quyết định phát triển sự nghiệp giáo dục nghề nghiệp. Phát triển đội ngũ nhà giáo giáo dục nghề nghiệp theo hướng chuẩn hóa, nâng cao chất lượng, bảo đảm đủ về số lượng, chất lượng. Đặc biệt hình thành và phát triển đội ngũ người đào tạo là người của doanh nghiệp để tham gia vào đào tạo các cấp trình độ của giáo dục nghề nghiệp.

Bà Vi Thị Hồng Minh, Phó Giám đốc Văn phòng Giới sử dụng lao động, Đại diện Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho hay thời gian qua, nhiều doanh nghiệp đã tổ chức hoạt động đào tạo thông qua vị trí công việc. 70 - 80% doanh nghiệp dệt may, da giày, điện tử...  đã cử lao động lành nghề có kỹ năng đứng ra kèm cặp cho các nhân viên mới tham gia vào các công đoạn trên dây chuyền sản xuất.

Đồng thời, doanh nghiệp cũng hợp tác, tham gia vào trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cũng như đào tạo nội bộ để người lao động có kỹ năngtham gia vào sản xuất nhanh nhất.

Về phía cơ sở đào tạo giáo dục nghề nghiệp, đại diện Trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp, cho hay nhà trường coi việc liên kết mật thiết với doanh nghiệp là nhiệm vụ trọng tâm, là chìa khóa giải quyết các vấn đề đảm bảo việc đào tạo đạt hiệu quả. Doanh nghiệp đã tham tham tất cả các khâu trong quá trình đào tạo của nhà trường như đưa ra dự báo nhu cầu nhân lực phục vụ công tác tuyển sinh, xây dựng chương trình, giáo trình đào tạo, tham gia vào hoạt động đào tạo tại ở cả trường và doanh nghiệp....

Thể chế hóa chức danh đào tạo viên doanh nghiệp

Tuy nhiên, đại diện Trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp cho rằng bài toán khó là làm thế nào để doanh nghiệp nhìn thấy lợi ích của họ khi tham gia vào các hoạt động đào tạo của giáo dục nghề nghiệp chứ không phải chỉ đơn thuần ràng buộc từ khung pháp lý. Điều này đòi hỏi mỗi cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải xây dựng cho mình những chiến lược, phương pháp cụ thể, đặc thù khi tiếp cận và phát triển quan hệ doanh nghiệp.

Ông Bùi Thế Dũng, chuyên gia của GIZ chia sẻ về mô hình kết hợp giữa trường nghề và doanh nghiệp. Vai trò chủ đạo có thể là nhà trường hoặc doanh nghiệp. Kiểu kết hợp giữa doanh nghiệp với trường nghề, trong đó doanh nghiệp là chủ thể đào tạo nổi tiếng với tên gọi đào tạo kép, được áp dụng thành công ở nhóm các nước nói tiếng Đức như Đức, Áo, Thụy Sỹ. Người học có được kiến thức, kỹ năng và năng lực nghề vững vàng và có thể tham gia sản xuất kinh doanh ngay sau khi tốt nghiệp.

Nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, nâng cao kỹ năng và năng lực hành nghề của người tốt nghiệp tạo cơ hội chuyển tiếp sang khu vực lao động, mô hình đào tạo hợp tác đã được Tổ chức hợp tác quốc tế GIZ của Cộng hòa Liên Bang Đức đề xuất trong khuôn khổ Chương trình "Đổi mới đào tạo nghề ở Việt Nam".

Theo ông Dũng, mô hình này là một phát triển, thích ứng từ mô hình trường sở với việc bổ sung phần đào tạo tại doanh nghiệp như trong mô hình đào tạo kép. Thiết kế này cũng có thể được xem như mô hình đào tạo kép kiểu mới.

Chương trình đào tạo trên được phát triển dựa trên tiêu chuẩn nghề bao gồm các học phần lý thuyết và thực hành được chia thành các giai đoạn đào tạo kết hợp tại trường nghề và tại 5 doanh nghiệp xử lý nước thải trong thời gian 3 năm. Đã có 21/22 sinh viên tốt nghiệp được cấp bằng cao đẳng nghề Việt Nam và công nhận tương đương trình độ đào tạo của Đức. 19 trong số 21 sinh viên tốt nghiệp đã có việc làm chiếm tỷ lệ 90,5%, trong đó 17 người làm việc trong lĩnh vực cấp thoát nước và môi trường, tương đương 81%.

Ông Dũng nhìn nhận việc kết nối nhà trường với doanh nghiệp là nhiệm vụ khó khăn và yếu tố sống còn với giáo dục nghề nghiệp không chỉ với Việt Nam mà ở hầu hết các nước. Nhiệm vụ này chỉ có thể thực hiện nhờ các giải pháp về hoàn thiện thể chế, chính sách ở cấp vĩ mô cũng như nâng cao chất lượng thể chế, phát triển và thực hiện dạy học của hai đối tượng chính nhà trường - doanh nghiệp ở cấp vi mô mà người đào tạo tại doanh nghiệp đóng một vai trò quan trọng, then chốt.

Để huy động các chuyên gia, lao động giỏi của doanh nghiệp tham gia hoạt động đào tạo nghề nên thể chế hóa chức danh đào tạo viên doanh nghiệp; ban hành tiêu chuẩn đào tạo viên doanh nghiệp theo hướng mở, linh hoạt; đào tạo và xây dựng mạng lưới đào tạo viên doanh nghiệp...

Bà Nguyễn Thị Việt Hương, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, cho biết công tác nhà giáo trong giai đoạn tới là sẽ ưu tiên hợp tác và cung ứng, chia sẻ nguồn nhân lực và kinh nghiệm của các nhà giáo Việt Nam với nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là khu vực châu Phi. Bên cạnh đó, nhà giáo tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần chuẩn bị sẵn sàng điều kiện, cơ hội, học tập và tập huấn ở nước ngoài.

"Đây là cơ hội, mục tiêu thực hiện trong tương lai gần để nhà giáo trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tiếp cận công nghệ mới của tập đoàn sản xuất lớn, rèn luyện kỹ năng thực hành nghề. Khi đó, mục tiêu giáo dục nghề nghiệp sẽ trọn vẹn, người thầy có tay nghề giỏi sẽ đào tạo được người lao động giỏi", bà Hương chia sẻ. 

Nhật Linh