Các tham luận đã đưa ra nhiều giải pháp, trong đó tập trung vào đào tạo, đào tạo lại, phát triển thị trường lao động và đảm bảo nguồn cung lao động và an sinh xã hội.

Đại diện lãnh đạo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp khẳng định, kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn nước ta cho thấy, để phục hồi kinh tế và phát triển bền vững trong bối cảnh dịch bệnh, bên cạnh tiến độ bao phủ vắc xin và các trụ cột quan trọng như: Phục hồi chuỗi cung ứng, bảo đảm lưu thông hàng hoá, hoạt động sản xuất, kinh doanh an toàn, thông suốt; Triển khai các chương trình đầu tư quy mô lớn có tác động lan toả, tạo động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế; Nâng cao chất lượng thể chế; Có chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa đồng bộ, hiệu quả… thì tiên quyết, quan trọng nhất vẫn là phát triển nguồn nhân lực có chất lượng, kỹ năng và hiệu quả cao - một trong ba đột phá chiến lược để phát triển đất nước thời gian tới
Nếu chúng ta tập trung đúng mức vào trụ cột nâng cao kỹ năng và đổi mới công nghệ thì “lò xo” tăng năng suất lao động có thể được kích hoạt và bung ra mạnh mẽ. Trong trạng thái bình thường mới, chính kỹ năng lao động sẽ giúp các doanh nghiệp, các ngành có công nghệ mới, năng suất lao động cao phục hồi và phát triển mạnh mẽ sẽ giúp nền kinh tế không những nhanh chóng thoát khỏi suy thoái mà còn đồng thời đi vào tăng trưởng theo chiều sâu, bền vững.

TS Trương Anh Dũng, Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp tham luận tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam năm 2021

Theo đó, trước mắt cần cho kéo dài ít nhất 1 năm nữa việc thực hiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng cho người lao động từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp theo Nghị quyết 68/NQ-CP năm 2021 của Chính phủ. Thực tế chính sách này sẽ rất khó thành công trong năm nay như dự kiến bởi do tác động của dịch bệnh, đa số các doanh nghiệp thiếu hụt lao động cho phục hồi sản xuất kinh doanh nên chưa ưu tiên thời gian cho việc đào tạo người lao động, nhất là phải chạy cho kịp các đơn hàng cuối năm.

Đồng thời, cần bổ sung thêm chính sách và nguồn lực để đặt hàng đào tạo kỹ năng, tay nghề ngắn hạn cho học sinh, sinh viên và người lao động không thuộc đối tượng đào tạo từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực có kỹ năng nghề của thị trường lao động, nhất là khu vực, địa bàn thành thị tập trung nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất, nơi mà các chính sách hỗ trợ đào tạo cho vùng nghèo, vùng dân tộc, vùng nông thôn trong 3 chương trình mục tiêu quốc gia không bao phủ. Bởi thực tế vừa qua, nhiều lao động chưa qua đào tạo, lao động phổ thông, kỹ năng chưa đáp ứng được sản xuất đã bị đào thảo, do đó, rất nhiều người đã mất việc, thất nghiệp và phải đào tạo kỹ năng phù hợp để chuyển đổi việc làm. Chính sách này, sẽ thu hút được lượng lớn lao động đã về quê do mất việc, thất nghiệp…đào tạo họ để họ quay lại các khu công nghiệp, các thành phố lớn đang thiếu hụt nhân lực trong thời gian ngắn nhất. Chính sách này cũng sẽ giúp đáp ứng nhu cầu tuyển dụng lao động có kỹ năng nghề lại ngày tăng cao khi đón nhận làn sóng đầu tư nước ngoài (FDI) mới dịch chuyển vào Việt Nam, rồi doanh nghiệp thay đổi cơ cấu sản xuất, có thêm nhiều đơn hàng mới.

Về trung hạn và dài hạn, cần chú trọng và nâng cao chất lượng hoạt động dự báo về nhu cầu việc làm và nhu cầu đào tạo trong lĩnh vực ngành, nghề; tăng nhanh quy mô đào tạo nghề, nhất là khi nhu cầu lao động có kỹ năng tăng cao nhưng những rào cản bởi dịch bệnh và năng lực chuyển đổi, thích ứng của hệ thống giáo dục nghề nghiệp còn hạn chế nên năm nay tuyển sinh đào tạo chỉ đạt 80% kế hoạch đầu năm; cần ưu tiên ngân sách để đẩy nhanh tiến độ đầu tư đồng bộ cho 70 trường chất lượng cao, 150 nghề trọng điểm; 20 nghề, kỹ năng tương lai theo Đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Nâng cao nguồn nhân lực có kỹ năng nghề

Về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ kết luận cần phân bổ nguồn lực hợp lý vào lĩnh vực lao động việc làm, an sinh xã hội, ưu tiên khôi phục thị trường lao động, hỗ trợ cho lao động quay trở lại làm việc, khắc phục đứt gãy của thị trường lao động.

Trước băn khoăn nên hỗ trợ trực tiếp qua địa phương hay qua doanh nghiệp, theo Chủ tịch Quốc hội, chúng ta nên làm trực tiếp, huy động được bao nhiêu lao động thì căn cứ vào đó trả tiền và sẽ trả cho người lao động là tốt nhất.

Nâng cao nguồn nhân lực có kỹ năng nghề, thông qua đào tạo bồi dưỡng kỹ năng nghề cho người lao động; phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp mở, linh hoạt, hiện đại, hiệu quả và hội nhập; tăng nhanh quy mô đào tạo, chất lượng đào tạo, trong hợp tác công tư, chuyển đổi số để tổ chức đào tạo…

Ngoài ra, chuyển đổi thị trường lao động đối với những đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề như lao động nữ, lao động trẻ, đầu tư vào các chính sách thị trường lao động chủ động bao gồm dịch vụ, việc làm công, việc làm có trợ cấp, tăng cường an toàn và sức khỏe nghề nghiệp. Xây dựng cơ chế và quy trình đối thoại phản ánh tiếng nói của các đối tượng bị ảnh hưởng nhất; hỗ trợ người sử dụng lao động những vị trí đầu vào để sớm ổn định sản xuất kinh doanh; hỗ trợ trong chuyển đổi số; hỗ trợ khởi nghiệp, xây dựng hệ sinh thái đổi mới, sáng tạo, kiến tạo môi trường vĩ mô, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, chia sẻ rủi ro cho doanh nghiệp; tài trợ các dự án nâng cấp, đổi mới công nghệ…

Đồng thời, hỗ trợ nghiên cứu, hỗ trợ tiền xây nhà cho lao động ngoại tỉnh đến làm việc tại các khu vực kinh tế trọng điểm, hỗ trợ đào tạo nghề, sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Việc làm để giải quyết các vấn đề bất cập hiện nay.

Ngọc Linh